غیرقابل فیلم‌برداری

نامه‌های پیش‌رو را رالف کین (بانی) فیلم‌ساز بریتانیایی خطاب به رانی تریتون (مدیر روابط عمومی شرکت نفت ایران و انگلیس، که بعداً بریتیش پترولیوم نامیده شد) و هامفری سوینگلر (مدیر اجرایی شرکت فیلم‌سازی گرین پارک لندن که کین در آن زمان آن‌جا کار می‌کرد) نوشته است. این نامه‌ها را کین بین ژانویه و آوریل ۱۹۵۱ نوشته است؛ یعنی زمانی که در جنوب غرب ایران درباره فیلم داستان‌ ایرانی (Persian Story) که شرکت نفت ایران و انگلیس به او سفارش داده بود کار می‌کرد. داستان ایرانی در ابتدا قرار بود فیلمی سینمایی-داستانی به شیوه‌ تکنیکالر باشد، «فیلمی جامع درباره ایران» که داستان تحول شرکت نفت ایران و انگلیس و تأثیرات‌اش را بر مدنیزاسیون کشور و ملت ایران بر پس‌زمینه‌ میراث فرهنگی و طبیعی کشور نشان می‌دهد. اما ساخت فیلم با تنش‌های سیاسی میان شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت ایران که بر ملی کردن نفت پامی‌فشرد همزمان شد. داستان ایرانی که عجولانه به فیلم مستند کوتاهی تقلیل یافت آخرین فیلم شرکت نفت ایران و انگلیس پیش از بسته‌ شدن‌اش بود - و همچنین اولین و آخرین فیلم ساخته‌شده به شیوه‌ تکنیکالر در ایران.

( نامه‌هایی که در این شماره آمده برگزیده‌ای از نامه‌هایی است که اصل آنها در آرشیو بریتیش پترولیوم قرار دارد. نسرین طباطبایی و بابک افراسیابی این نامه‌ها و ماجرای داستان ایرانی را در دو چیدمان ویدئو به نام‌های دو آرشیو (۱۳۹۰) و نشت (۱۳۹۲) به کار برده‌اند. حقوق مؤلف برای آرشیو بریتیش پترولیوم و مجله‌ صفحه محفوظ است.)

تهران، ۱۶ ژانویه ۱۹۵۱

رانی عزیز

حتماً تا الآن از استاکیل و دیگران شنیده‌ای که به سلامت رسیده‌ایم. در این نامه هم حرف بیشتری ندارم جز این‌که همه کارها خیلی خوب و طبق برنامه پیش رفته، و همه در بخش اطلاعات و در شرکت خیلی به ما لطف داشتند، و به نظر می‌رسد به‌خوبی از اهمیت فیلم ما باخبرند.

در ارتباط با مجوز تجهیزات، بی‌فایده است بخواهم تمام پیچیدگی‌ها و دردسرهایش را توضیح بدهم. […] لب مطلب این که استاکیل مطمئن است ما می توانیم تجهیزات را وارد کنیم، حتا اگر شرکت مجبور شود عوارض گمرکی‌اش را بپردازد. در هر حال در این مورد از دست من و تو کار بیشتری برنمی‌آید. (همین تازگی باز وزیر دارایی عوض شد!)

من و [توماس] دیلن فردا با قطار به آبادان می‌رویم، و انتظار دارم یک هفته‌ای را در آنجا و میدان‌های نفتی بگذرانیم. بعد از آن پیشنهاد می‌دهم که از راه شیراز، تخت‌جمشید، اصفهان و … برگردیم، که خودش یک هفته تا ده روز طول خواهد کشید. بعد باید حدود ده روز اینجا(تهران)بمانم - فیلمنامه را بنویسیم و سفری کوتاه به شمال بکنیم. […]

فکر کنم استاکیل به تو گفته باشد که از زمانی که راه افتادیم خیلی حال‌ام خوش نبوده. احتمالاً ویروس آنفولانزا را از لندن با خودم آورده‌ام و در هواپیما بین لیدا و تهران فعال شده! چند روز اول تب‌ام بالا و پایین می‌شد و جاهای مختلف بدن‌ام درد می‌کرد و احساس کوفتگی داشتم. با این حال بیشتر روزها می‌توانستم بلند شوم و به کارهایم برسم، هرچند برنامه‌ شب‌ها را باید سبک‌تر می‌کردم و شش روزی مشروب و سیگار را بکلی می‌گذاشتم کنار! دست‌ آخر رفتم پیش دکتر شرکت که برایم انواع و اقسام سولفونامید‌ها و داروهای دیگر تجویز کرد. مشکل‌ام در عرض سی و شش ساعت حل شد و حالا حال‌ام خوب است.

مشکلات پیش روی ساخت این فیلم عبارت‌اند از: ۱. سیاست؛ ۲. حمل و نقل و ارتباطات. از این‌ها که بگذریم نگرانی دیگری ندارم.

ارادتمند همیشگی‌ات

بانی [رالف کین]

تهران، ۷ فوریه ۱۹۵۱

* * *

رانی عزیزم،

من و دیلن دیروز بعد از بازدید از آبادان، میدان‌های نفتی، اصفهان، شیراز و غیره برگشتیم و متوجه شدیم که کار مجوزهایی که برای ساخت فیلم به آن‌ها احتیاج داریم اصلاً پیش نرفته. گذشته از کلی جزئیات خسته‌کننده که سرت را با آنها درد نمی‌آورم، سه مسأله اساسی هست که بدون محقق شدن آنها نمی‌توانیم فیلمی جامع (آن‌طور که پیش از ترک انگلستان تصور کرده‌ بودیم) درباره‌ ایران بسازیم. این سه مسآله عبارت‌اند از:

۱. مجوز وارد و خارج کردن تجهیزات‌مان.

۲. مجوز مسافرت آزادانه داخل کشور در حین ساخت فیلم.

۳. تأیید و حمایت کتبی دولت ایران، که شامل پلیس و ارتش هم می‌شود، از ساخت فیلم .

هیچ‌کدام از این موارد تاکنون محقق نشده و حتا اگر مجوز اول را هم بگیریم کسی نمی‌تواند بگوید کی مجوز دوم و سوم را خواهیم گرفت. همه اینها نشانه وضعیت سیاسی سردرگم و پریشان، و عدم تمایل مقامات دولتی به حمایت از هر چیزی است که مربوط به شرکت باشد. به‌طور خصوصی، و ضمن گفت وگو، با ساخت فیلم موافق‌اند و مطمئن‌ام که دل‌شان می‌خواهد ساخته شود. اما زیر بار مجوز کتبی نمیروند و ما هم بدون‌ آن کاری از پیش نمی‌بریم.

امروز بعدازظهر جلسه‌ای طولانی با لُپاژ و استاکیل داشتم تا ببینیم چه کنیم و به این نتایج رسیدیم:

۱. مسلماً دیگر برای ساخت فیلمی جامع درباره‌ ایران خیلی دیر شده به‌خصوص وقتی محدودیت‌های زمانی از طرف تکنیکالر و/یا شرایط فیلم‌برداری را درنظر بگیری.

۲. ما باید بطور جدی فکر ساخت یک فیلم دو حلقه‌ای رنگی در محدوده‌ مورد بهره برداری شرکت باشیم، به شرطی که تجهیزات برسد و تا آخر فوریه برای فیلم‌برداری آماده‌ باشد. […]

۳. با توجه به حکم مربوط به تجهیزات هنوز احتمال دارد که صادر شود اما اگر به‌موقع تصویب نشود برای ساخت فیلمی دیگر خیلی دیر خواهد بود چون شرایط فیلم‌برداری بعد از نیمه‌ی آوریل در جنوب بد می‌شود.

خیلی خیلی متأسفم که چنین گزارش ناراحت‌کننده‌ای برایت می‌فرستم، می‌دانم که برای تو هم به اندازه‌ ما مأیوس‌کننده است، مخصوصاً حالا که چیزی از ایران واقعی دیده‌ایم و می‌دانیم اگر شرایط مساعد بود چه فیلمِ از لحاظ بصری جذاب و هیجان‌انگیزی می‌شد ساخت.

همه سلام می‌رسانند.

ارادت

رالف

* * *

آبادان، ۵ مارس ۱۹۵۱

همفری عزیزم،

وقتی این را می‌خوانی از طریق تلگرام باخبر شده‌ای که فیلم خوزستان به مشکلات حادی برخورده. داستان‌اش (مثل هرچیز دیگر در ایران) بسیار طولانی و پیچیده است اما چند مورد شاخص‌ را برایت فهرست می‌کنم:

۱. با وجود همه‌ قول‌هایی که داده بودند که دست‌کم مشکل تجهیزات را حل کنند، الان یک هفته از ورود گروه گذشته و هنوز دوربین‌هایمان ترخیص نشده‌اند. هر روز وعده و وعید می‌دهند اما آن‌چه تا امروز اتفاق افتاده این است که قضیه از گمرک به پلیس ارجاع شده و آن‌ها هم دوربین‌ها را مهر و موم کرده‌اند. پلیس حالا می‌گوید که سر هر فیلم‌برداری یکی از مامورانشان باید همراه ما باشد و مهر و موم را باز کند و در پایان روز دوباره‌ دوربین‌ها را مهر و موم کند. گفتن ندارد که تحت این شرایط کار کردن غیر ممکن است.

وقت‌مان دارد به سرعت از دست می‌رود. […] و حالا (برای اولین‌بار) فهمیده‌ام که در این موقع از سال احتمال‌ این که هوا بد شود و روزهای ابری در پیش داشته باشیم زیاد است.

۲. مهم‌تر از مشکل تجهیزات،‌ این است که ما حق فیلم‌برداری از نیمی از صحنه‌های فیلم‌نامه‌ جدیدم را نداریم. این ضربه مهلکی است. به عقیده‌ من، برای فیلم جدید ما حداقل مطلق را در نظر گرفته‌ایم. کمتر از این دیگر فیلم نمی‌شود. […]

این موضوعات ممنوع‌اند: ۱. قبایل؛ ۲. عکس‌های هوایی؛ ۳. صحنه‌های خیابان‌های بومی، بازار و هرچیزی که به فیلم رنگ و بو و خصلت محلی بدهد. […]

با منتفی شدن این سه مورد، مجبور شدم به شرکت‌کنندگان جلسه یادآور شوم که صادقانه اعتقاد دارم که چیز زیادی برای ساخت یک فیلم باقی نمانده… هرچه هست مطمئنا آنقدر نیست که بتواند هزینه‌های تکنیکالر را توجیه کند. […]

یک چیز دیگر که باید یادت باشد این است:

اگر این فیلم را شروع کنیم و نتوانیم به پایان برسانیم هرچه تا امروز فیلم‌برداری کرده‌ایم حرام می‌شود و نمی‌توانی آنرا مانند فیلم‌های سیاه و سفید در آرشیو کتابخانه استفاده کنی.

در جلسه نهایتا تصمیم گرفته شد که کل پروژه را رها کنیم مگر این‌که مجوز کتبی قطعی و روشنی در باب سه موردِ محل اختلاف صادر شود. به همین جهت فوری سوار هواپیما شدم و با یکی از اعضای ارشد شرکت به اهواز پرواز کردم تا با استاندار حرف بزنم. او خودش نمی‌توانست مجوز را صادر کند اما این شانس وجود داشت (آخرین شانس‌مان) که از طرف ما به تهران «زنگ بزند» و متقاعدشان کند که مجوز‌های لازم را به ما بدهند. […]

- - - -

در کمال تعجب، تلفنی باخبر شده‌ایم که نخست‌وزیر شخصاً (!) مجوز را صادر کرده است. چه کشور عجیب و پیش‌بینی‌ناپذیری! به نظر می‌رسد که بالاخره فیلم را می‌سازیم. به هر حال، از این لحظه به بعد کارمان را شروع می‌کنیم، هرچند هنوز نیاز داریم که فرماندار برای این سه مورد مشکل‌دار مجوز کتبی صادر کند. […]

خب، امیدوارم که شانس‌مان را از دست ندهیم.

ارادت،

* * *

آبادان، ۱۱ مارس ۱۹۵۱

رانی عزیزم

موقعی که این نامه را می‌خوانی باید این تلگرام امروز ما به دست‌ات رسیده باشد:

»برای تریتون از ادواردز نقطه کین و کرتیس با نارضایتی این‌طور توصیه می‌کنند نقطه با بررسی دقیق تر لوکیشن‌ها بیشتر صحنه‌ها غیرقابل فیلم‌برداری نقطه محدودیت‌های زمانی و آب‌وهوایی به‌علاوه‌ نامشخص بودن وضعیت عمومی مجبورمان می‌کند توصیه کنیم که در شرایط فعلی فیلم‌برداری رنگی در میدان‌های نفتی و آبادان ناممکن است نقطه حضورتان این‌جا واجب است یا تصمیم بگیرید یا فیلم‌برداری را لغو کنید تا مخارج فیلم از این بیشتر نشود پایان نقل‌قول فیلم‌برداری ادامه دارد منتظر پاسخ هستیم.«

پیش از فرستادن تلگرام ساعت‌ها فکر کردم، و این نامه را می‌نویسم تا دلایل ارسال‌اش را توضیح بدهم:

۱. »… با بررسی دقیق‌تر لوکیشن ها بیشتر صحنه‌ها غیرقابل فیلم‌برداری است.« منظور از »غیرقابل فیلم‌برداری« این است که یا موضوع از لحاظ بصری آن‌قدر ملال‌آور و خسته‌کننده است که آوردن‌اش در فیلم بیشتر ضرر دارد تا فایده، یا این‌که فیلم‌برداری در آن شرایط «نشدنی» است. چند مثال می‌آورم:

صحنه »کارگران وارد پالایشگاه می‌شوند.«: ما حالا فهمیدیم که وقتی کارگران به پالایشگاه می‌روند هنوز آفتاب نزده و حتا اگر نور کافی برای فیلم‌برداری وجود می‌داشت آدم‌ها و کل صحنه آن‌قدر از لحاظ بصری دلگیر و ملال‌آوراند که از نظر ما »غیرقابل فیلم‌برداری« است.

صحنه ‌»نشت طبیعی نفت«: به من گفته بودند که نمونه‌های بسیاری از این نشت‌ها در میدان‌های نفتی هست. اما با بررسی دقیق‌تر فهمیدم که فقط یک نمونه‌ هست که تصویر معقولی به دست می‌دهد و آن هم بیست مایل آن‌طرف‌تر بود، مسیری بسیار صعب‌العبور داشت و ضمناً باید از رودخانه‌ خروشانی می‌گذشتیم و هیچ راهی برای انتقال تجهیزات سنگین‌مان نبود. ( کسی را برای این و دیگر اطلاعات گمراه کننده سرزنش نمی‌کنم. فقط دست اندرکاران فیلم می‌دانند که چه چیزی قابل فیلم‌برداری است و چه نیست.)

صحنه »جاده‌ها‌ی شلوغ و صحنه‌های خیابان«: این‌‌ها به نظرم برای نشان دادن هویت بصری و پس‌زمینه‌ آبادان لازم است. اما وقتی خواستیم ترکیب مناسب را پیدا کنیم صحنه‌ها آن‌قدر بی روح، خالی و بی‌هویت از کار درمی‌آمد که عملاً »غیرقابل فیلم‌برداری« بود. […]

جدی‌ترین آفت فیلم همین زشتی و غیرقابل‌فیلم‌برداری بودن خیلی از صحنه‌هاست. […]

۲. »…محدودیت‌های جدی زمانی و آب‌وهوایی…«. چون اولاً تا همین‌جایش هم دیر شروع کرده‌ایم (قرار بود پنج فوریه آبادان باشیم) و ثانیاً تازه متوجه شده‌ایم که هوا برای تصویربرداری در این وقت سال نامناسب است. هیچ‌کس این‌ها را به ما نگفته بود و بد غافلگیر شده‌ایم. الآن شش روز است داریم فیلم‌برداری می‌کنیم و یک سوم‌اش یا ابری بوده یا در آفتاب بی‌رمق و مه‌آلود فیلم‌برداری کرده‌ایم. امروز باز دوباره حسابی ابری شده. […]

۳. »… نامشخص بودن وضعیت عمومی«. این جمله به وضع سیاسی شدیداً بی‌ثبات کشور اشاره دارد. درست است که استاندار مجوز فیلم‌برداری از »قبایل«، »تصاویر هوایی« و »بازار« را از تهران گرفته، اما این اجازه صرفاً اجازه‌ا‌ی زبانی است که رزم‌آرا [نخست‌وزیر] صادر کرده که خودش بعدا به قتل رسیده. به نظر من تردید‌ها (و مشکلات سازمانی) جدی بر سرراه فیلم‌برداری از این صحنه‌ها وجود دارد و اگر نتوانیم این صحنه‌ها را بگیریم دوباره به همان نقطه‌ای برگشته‌ایم که من درخواست جلسه‌ی اضطراری کردم (و در نامه‌ قبلی آوردم)، و برای ساخت یک فیلم مصالح کافی در اختیار نخواهیم داشت.

ضمناً از یک چیز دیگر هم نگرانم... برای دسترسی به تمام لوکیشن‌های خوب در صحنه‌های کوهستانی،‌ قبیله‌ها و زمین‌شناسان در حال کار، باید از راه‌های دراز صعب‌العبور گذشت و من دارم به شک می‌افتم که آیا دوربین‌های تکنیکالر تکان‌های مکرر کف کامیون را تاب خواهند آورد یا نه (سنگین‌تر از آن‌اند که بشود بغلشان کرد.) اگر آرام رانندگی کنیم به‌موقع سر صحنه نمی‌رسیم، و می‌ترسم جور کردن کاروان قاطر و چادر هم خیلی طول بکشد.

هیچ‌کدام از این عوامل به تنهایی برای توجیه لغو ساخت فیلم کافی نیست. اما همه شان که با هم جمع شوند با بررسی همه‌ جوانب به این نتیجه‌ می‌رسیم که ساخت یک فیلم رنگی به‌دردبخور در حال حاضر ناممکن است. منظورم از »به‌دردبخور« حداقلی است که یک فیلم باید داشته باشد تا به کارتان بیاید یا بتواند هزینه‌های تکنیکالر را توجیه کند. با لغو فیلم‌برداری در این مرحله می‌توانید دست‌کم در هزینه‌های قابل‌توجه تجهیزات، ظهور،‌ تدوین و تکثیر صرفه‌جویی کنید.

این‌ها حقایقی‌اند که ما می‌بینیم. قصه تلخ و غم‌انگیزی است .اما این کشور هم تلخ و غم‌انگیز است و این دو مسأله به هم ربط دارند. تویی که باید تصمیم بگیری؛ می‌خواهی تا هرجا شد ادامه بدهیم (با قبول این خطر ‌که در نهایت فیلمی کامل دست‌مان را نگیرد)، می خواهی همین‌جا جلوی ضررت را بگیر. می‌دانم که برایت خیلی سخت است که در لندن چنین تصمیمی بگیری و به همین خاطر است که در تلگرام از تو خواستم که شخصاً بیایی و در محل تصمیم‌گیری کنی.

امیدوارم بقیه‌ی کارهایت بهتر از این‌ یکی پیش برود،

ارادتمند همیشگی‌ات،

رالف

* * *

مسجد سلیمان، ۲۹ مارس ۱۹۵۱

رانی عزیزم،

بابت نامه‌ی ۲۱ مارس‌ات بسیار ممنونم. اکنون که توصیه‌ات را برای ادامه‌ فیلم‌برداری پذیرفته‌ایم دلیلی ندارد که درباره مشکلات و دردسرهایش بیشتر بحث کنیم. واقعاً امکان ندارد بتوانی تصور کنی که ساخت یک فیلم در این‌جا و تحت این شرایط چه حالی دارد، مگر این‌که خودت ولو برای چند روز هم شده با ما می‌بودی. با وجود این، تا جایی که به من مربوط می‌شود، اکنون دیگر فکر نساختن این فیلم را از سرم بیرون کرده‌ام و تا آن‌جا که بتوانیم و به بهترین شکل ممکن به فیلم‌برداری ادامه می‌دهیم.

در آخرین نامه‌ام خوانده‌ای که فیلم‌برداری در آبادان را تمام کردیم و شنبه‌ گذشته ۲۴ مارس به میدان‌های نفتی رفتیم. همه‌ی تجهیزات‌مان را بار هواپیمای باری کردیم و صحنه‌های هوایی را سر راهمان گرفتیم. سخت‌ترین و ناراحت‌ترین فیلم‌برداری‌مان بود. در هواپیما را کلاً برداشتیم و دوربین را به یک پایه چدنی که برای اینکار ساختیم وصل کردیم. مارتین [فیلمبردار] که به حد مرگ یخ کرده بود و نمی‌توانست تکان بخورد، تمام مدت از چشمان‌اش آب می‌آمد و مجبور شده بود در دست‌شویی در معرض جریان باد بنشیند. من هم که باید بلندتر از سروصدای هواپیما فریاد می‌زدم، صدایم را از دست دادم. با این حال به نظرم تصاویر واقعا به درد بخوری به دست آوردیم، به‌خصوص یک صحنه‌ طولانی (۱۰۰ فوتی) از لوله‌های نفت که پای تپه‌ها می‌پیچیدند و (از هفت‌کل) به صحرا سرازیر می‌شدند. از بابت هوا خیلی شانس آوردیم. روزهای قبل داغ و متلاطم بود و دو روز بعدی ابری و بارانی. اما روز ما هم آرام بود و هم آفتابی- اگر آن روز فیلم‌برداری نکرده بودیم احتمالاً هواپیمای باری دیگری گیرمان نمی‌آمد. بین این‌همه بدشانسی، بخت بزرگی بود که به ما رو کرد. (در واقع مجوز فیلم‌برداری هوایی هرگز به‌ دست‌مان نرسید. ریسک کردیم.)

از وقتی رسیده‌ایم این‌جا خیلی وقت ها هوا بد بوده: از پنج روز اول سه روزش ابری بود. در آن دو روز آفتابی صحنه »زمین‌شناسان در حال کار« را فیلم‌برداری کردیم. به نظرم خوب از کار درآمده هرچند آن قدر که می‌خواستم فیلمبرداری نکردیم. […]

حالا یک اعتصاب گسترده در کل میدان‌های نفتی راه افتاده و یک جور حکومت نظامی برقرار شده. هنوز برای این‌که بشود گفت چه‌طور روی کارمان تأثیر می‌گذارد خیلی زود است. همین الآن دارد حرکت‌های ما و گزینه‌های ما را برای فیلم‌برداری محدود می‌کند. اگر شرایط بدتر شود، که اصلاً هم بعید نیست، کل ساخت فیلم متوقف می‌شود. تا همین‌جا هم از رفتن به سایر میدان‌های نفتی منع شده‌ایم و عملاً کارمان این‌جا متوقف شده. واقعاً قوزبالاقوز است! علاوه بر همه‌ مشکلاتی که داریم اعتصاب هم شده. چند روز آینده معلوم می‌شود اوضاع از چه قرار است - به سوی حل و فصل پیش می‌رویم یا توقف کامل همه چیز.

ارادتمند،

رالف

* *‌ *

مسجد سلیمان، ۱۴ آوریل ۱۹۵۱

رانی عزیزم،

باورت نمی‌شود اما ما فیلم‌برداری را تمام کردیم، ساعت هفت و نیم عصر پنج‌شنبه ۱۲ آوریل در مسجد سلیمان - دقیقاً ۳۸ روز بعد از این که دوربین‌ها به دستمان رسید. به گمانم این یک پیروزی است ؛ به‌خصوص با در نظر گرفتن همه‌ی تأخیرهای ناشی از هوای بد، اعتصاب و تعطیلات عمومی. […]

حدود ۱۲۰۰۰ فوت نگاتیو استفاده کردیم که دست‌کم ۱۵۰۰ تایش صرف تکنیکالر شده. یعنی نسبت فیلم‌برداری پنج یا شش به یک است، که هم از بابت زمان و هم تجهیزات صرفه‌جویی قابل توجهی در بودجه‌ اولیه به حساب می آید.

هرآن‌چه در فیلم‌نامه آمده بود فیلم‌برداری شده به جز »قبایل« و »نشت نفت«. در مورد اول، استانداری اجازه‌ فیلم‌برداری نداد (دلایل دیگری هم داشت)، در مورد دوم چون کاملاً »غیرقابل فیلم‌برداری« بود. به جای فیلم‌برداری از »قبایل«، دزدکی چند صحنه از جمعیت کنار جاده گرفتیم، اما نزدیک بود بلوا بشود!

به این ترتیب‌ بعد از فیلم‌برداری روز پنج‌شنبه، دیگر چیزی برای فیلم‌برداری نمانده بود و چون وضعیت سیاسی بدتر می‌شد و همه‌ مسئولان شرکت توصیه می‌کردند هرچه زودتر برویم، فکر کردم کارمان را کرده ایم و گفتم: »تمام».

و حالا دیگر نمی‌توانیم به آبادان برگردیم چون شلوغ شده. ای خدا، ای خدا، ای خدا! دفعه‌ پیش اجازه نداشتیم به میدان‌های نفتی برویم و حالا نمی‌گذارند برگردیم. دیگر چه اتفاقی قرار است برایمان بیفتد؟ […]

منتها به نظرم شما در شرکت نفت ایران و انگلیس باید اول تصمیم بگیرید که می‌خواهید از این صحنه‌هایی که گرفته‌ایم چه فیلمی دربیاید و چه مخاطبی را در نظر دارید؟ یعنی فیلمی برای مخاطب تخصصی و اهل حرفه می‌خواهید یا برای مخاطب عام؟ من که شک دارم این صحنه‌ها به اندازه‌ کافی برای یک فیلم سینمایی جذاب باشد، مگر این‌که مناسبت موضوع و رنگی بودن‌اش کمک کند. آرچی چیزهم [معاون بخش اطلاعات شرکت نفت ایران و انگلیس] را چند دقیقه‌ای در آبادان دیدم، می‌گفت: »هرچه می‌توانید فیلم‌ بگیرید. ما سرهم‌اش می‌کنیم و آن طور که می‌خواهیم استفاده می‌کنیم.« با دیدن همه‌ بخش‌های فیلم‌برداری شده به نظرم اولین مسأله این است که تصمیم بگیری چه طور می‌خواهی از آن استفاده کنی.

مسلماً سفر پرماجرایی بود! به عقب که نگاه کنیم از نظر فیلم‌سازی آن را تجربه‌ای دلسردکننده و ناامیدکننده می بینیم - خوب دیگر، تجربه ای بود…! پیش از آن‌که نامه را به پایان ببرم می‌خواهم یک بار دیگر بگویم که چه قدر اهالی شرکت با ما مهربان‌ و صبور و همراه و خوش‌رفتار بوده‌اند. البته معلوم است که این روزها برای آن‌ها بسیار بیش از ما سخت و دشوار بوده، اما کوچکترین کم‌طاقتی یا عصبانیتی در قبال درخواست‌ها و سماجت‌های ما از خودشان نشان ندادند. […]

نه، دشواری‌های ساخت یک فیلم در این‌جا به این جهات نیست، بلکه به شخصیت، ذهنیت و ظاهر مردم ایران ربط دارد. (هرچند فکر می‌کنم می‌شود فیلم خوبی از یک روایت شخصی در یکی از میدان‌های نفتی‌کوچک و دور افتاده (مثلاً لالی یا گچساران) از ماجرای منطقه‌ نفتی یا یکی از حفاران یا زمین‌شناسان ساخت.)

بابت ایرادهای نگارشی‌ عذر می‌خواهم. با دستگاهی بسیار بسیار غریب تایپ می‌کنم.

با بهترین آرزوها،

ارادتمند همیشگی،

رالف

date

Dec 23, 2013

Emulsion (photo series)

Contributors

Projects

Articles